Klus special: reparaties na aanval orka’s

Op zondag 9 oktober om 19:15 zijn we aangevallen door orka’s, waarbij ons roer en de schroef beschadigt zijn. Dus, helaas wat eerder dan verwacht en gehoopt, een nieuwe klus special!

Maar voor we naar de schade en de reparaties gaan, wat is dat nu met die orka’s? Sinds 2019 is er spraken van ‘interacties’ tussen boten en orka’s. Dit begon in de straat van Gibraltar (waar een grote groep orka’s leeft) en breide zich daarna uit richting de Atlantische kust van Portugal en Spanje. En sinds dit jaar vinden er ook interacties plaats in de golf van Biskaje en is het aantal interacties sterk toegenomen (zie ook https://www.orcaiberica.org)

Volgens onderzoekers lijkt het om een kleine groep van zo’n 16 orka’s te gaan, die zich uitleven op het roer van met name zeilboten. Waarom de orka’s dit doen is onduidelijk, speculaties zijn dat ze oefenen in jagen (door een roer aan te vallen) of dat ze de drukte van (zeil)boten en het geluid van dieptemeters zat zijn. Er is ook geen gemene deler te vindenanders dan dat ze zeilboten aanvallen. Op zeil of op motor, met langkiel of finkiel, monohull of catamaran, dieptemeter aan of uit, in ondiep water of diep water. Overal kan je als zeilboot de dupe worden, waarbij er wel een (lichte) voorkeur lijkt te zijn voor zeilboten tussen de 10 en 12 meter met één romp een balansroer. En een lichte afkeer van (heel) ondiep water (< 20 meter). Daarnaast lijkt het er op dat de orka’s de trek van de tonijn (hun voedsel) volgen, dus dat de kans groter is als er tonijn in de omgeving zwemt

Tot nu toe waren wij telkens de dans ontsprongen. Al hadden we onderweg al wel een paar keer mensen gesproken die in contact waren geweest met Orca’s en schade hadden. Zoals een paar Noren in Brest (roer volledig weg), Denen met eenzelfde boot als wij in A Coruña (wat krassen en lichte schade aan een scharnier) en de Belgen (geen schade) waarmee we optrokken op zo’n 5 mijl van ons verwijderd in de buurt van Vigo. Bovendien hebben we een heel stevig schip dus voelen we ons wat dat betreft veilig. We probeerden er dan ook maar wat luchtig over te doen. Met als gedachte het is een beetje zoals de loterij. De kans dat je wint (orka’s tegen komt) is heel klein. En aangezien ik de loterij nog nooit heb gewonnen… Tsja, misschien toch eens een lot kopen nu

Zoals in het blog beschreven, hadden we na de aanval veel speling in het roer (stuurwiel). Dus nadat we op maandag 10 oktober de boot op de kant hadden gezet, hebben we met name het roer en de verbindingen tussen roer en stuurwiel onderzocht. Daaruit bleek dat er lichte schade op het roerblad was (door de schroef), de schroef bekeken moet worden en dat de roerarm (de verbinding tussen de roerkoning/ roer-as en de hydraulische cilinder) heel veel (te veel) speling had

De spiebaan (zie foto) was verruimd, wat betekent dat de roerarm waarschijnlijk vervormd is en deze er af genomen moet worden voor reparatie of vervanging. Om dat te kunnen doen, moet het hele roer er (opnieuw) af. Gelukkig heb ik dat eerder dit jaar ook al gedaan toen we het roerblad hadden opgeknapt. Ik wist dus precies wat we moesten doen. En dan blijkt dat het plaatsen van wat vet bij de montage in het voorjaar en het nu meteen inzetten van goed gereedschap (een zware pulley trekker) en wat hulp van de lokale werf Nautiworks (die dat gereedschap had) zich uit betaalt. Want na het afspuiten en wegzetten van de boot (rond 16:00), hadden we in 45 minuten de roerkoning los en zo ver opgetrokken dat we de roerarm er af konden nemen. En toen konden we pas zien dat deze (aan de onderkant) gebroken was!

Gelukkig bleek er bij één van de bedrijven op het terrein van de Marina een metaalbewerker te werken. Deze gaf twee opties: de oude bronzen stuurarm (als nieuw) repareren, of een nieuwe stuurarm maken in RVS. Dat laatste zou sterker zijn, maar had hij niet alle materialen voor beschikbaar dus zou meer tijd kosten. De keuze werd dus optie 1: repareren. Met als ‘voordeel’ dat mocht er weer zoiets dergelijks voorvallen, wat we niet hopen, het zwakste element in de stuurinrichting de roerarm blijft. Die fungeert dan al een soort ‘zekering’, waardoor de andere onderdelen van het roer (de as en scharnieren) ontzien worden

Op dinsdag 11 oktober komt, terwijl ik bezig ben de pin van het middelste scharnier omhoog te tikken om het roer er af te kunnen nemen, Luiz (de eigenaar van Nautiworks) naar me toe met de mededeling dat er een official uit Lissabon langs gaat komen om de schade te bekijken. De lokale politieagent van een dag eerder was kennelijk niet voldoende. Ze mogen verder geen werkzaamheden doen. Na telefonisch overleg en het opsturen van foto’s mag de reparatie van de roerarm wel door gaan, maar het roer er af nemen is niet verstandig. Volgens Luiz is het “better not to piss them off”. De rest van de dag gebruik ik dan maar om de romp schoon te maken en opnieuw in de was te zetten

Op woensdag krijgen we om 9:30 bezoek van de official uit Lissabon, en laten we de schade aan de roerarm en de schroef zien. Na 15 minuten heeft de beste man alles gezien, en krijgen we akkoord om aan de slag te gaan. Wel met de opmerking dat de reparaties door hem gezien moeten worden voor we mogen vertrekken (en voor de boot weer in het water gaat). Hierna halen we de schroef en roer er af en constateren dat ook de onderste pin van het scharnier wat verbogen is. Ook alle drie de bladen van de schroef zijn verbogen, en na overleg met de verzekering wordt een nieuwe schroef besteld. Omdat de benodigde maat (of iets dat daarbij in de buurt komt) in Portugal/ Spanje niet voorradig is schakel ik hulp in van Jachtservice Enkhuizen (die ook groot motoronderhoud heeft gedaan voor vertrek) en deze weten bij de groothandel in Nederland een passende schroef te vinden. Het lijkt de laatste op voorraad bij de groothandel te zijn

De rest van de dag gebruik ik om de beschadigde plamuur rondom de scharnieren weg te krabben. Helaas valt bij het uitkrabben van de kleine barstjes alle oude plamuur er uit, dus dit wordt nog wat werk. Aan het einde van de middag passen we een nieuw gemaakte pin en testen we de (snel) gerepareerde roerarm. Na wat kleine aanpassing is de roerarm weer als nieuw en is er een nieuwe pin voor het onderste scharnier. Een echte ‘metal magician’ hier

Op donderdag maak ik het uitbikken van het plamuur rondom de scharnieren af, en begin ik met schuren. Ik leen hiervoor een slijptol en roterende schuurmachine van Nautiworks. Aan het einde van de middag kan ik de eerste laag (nieuwe) plamuur aanbrengen. Dit is een polyesterplamuur die (heel) snel droogt. Het is daarom bij de 24 graden in de volle zon in Albufeira bijna niet te verwerken

Na enig overleg wordt epoxyplamuur gevonden, en ga ik op vrijdag hiermee verder na eerst ’s ochtends de resterende polyesterplamuur te hebben opgemaakt. De epoxyplamuur heeft een langere verwerkingstijd (ca 60 minuten in plaats van 4 minuten), wat veel prettiger werken is en een vlakker resultaat geeft. Wel moet ik 8 uur wachten tussen de plamuurlagen. Op vrijdag wordt dan ook één keer met epoxy geplamuurd en op zaterdag breng ik twee lagen epoxyplamuur aan. De nieuwe schroef is inmiddels verzonden en heeft volgens DHL het internationaal sorteercentrum verlaten

Op zondag gaat rond het middaguur de laatste laag plamuur er op. Rond 18:00 ben ik aan het schuren en is de boot weer mooi glad. Tijd om een eerste laag primer er op te zetten!

Op maandag breng ik ’s ochtends om 9 uur de 2^e laag primer aan. Na 3 uur droogtijd kan een volgende laag aangebracht worden, dus om 13 uur zit ik de 3^e (en laatste) laag primer er op. Hierna begin ik met het afplakken van de waterlijn voor het aanbrengen van de antifouling (aangroei werende verf) op het onderwaterschip. Een groot deel van de middag besteed ik aan het in de antifouling zetten van het onderschip van de boeg tot ca 1,5 van de achtersteven

Om 16:30 hang ik met een medewerker van Nautiworks het roer er weer aan. Daarna slaan we de roeras weer naar beneden waarbij we wat klungelen om de spie (de metalen weerstand die er voor zorgt dat de roeras het roerblad mee neemt) er goed in te krijgen. Uiteindelijk zit de roeras er in en beweegt de roeras het roerblad, hoera! Helaas blijkt daarna bij het plaatsen van de moer onder aan de roerkoning, dat de spie iets te ver naar beneden is gezakt. Met een schroevendraaier en hamer probeer ik deze weer omhoog te tikken. Daarbij schiet ik uit en raak ik de schroefdraad. Hierna wil de moer er niet meer recht op *ai*. Na met een aantal verschillende soorten ‘punch’ de spie naar boven te hebben getikt en het weer werkbaar maken van de schroefdraad door Paolo van Nautiworks (met behulp van een slijptol en een ‘schroefdraad-vijl’) gaat de moer weer normaal op de draad *oef*. Het is 17:30 en het roer zit er weer op zoals het hoort

Hierna sluit ik binnen de roerarm weer aan, waarbij ik met een boormachine het gat in de roerarm weer even ‘rond’ uit moet boren. Kennelijk is het bij het repareren iets vervormd. Hierna past het perfect en is de roeruitslag ook precies zoals deze moet zijn. Na het plaatsen van de tweede roerarm voor de windvaan en aansluiten van de stuurlijnen hiervoor, zet ik de rest van het onderwaterschip (inclusief het roer) in de antifouling. Als het donker wordt ben ik klaar. Het is hierna alleen nog wachten op de schroef

Op woensdag neem ik contact op met het bedrijf dat de schroef heeft verstuurd. Het pakketje van DHL heeft al sinds 14 oktober geen updates meer gekregen, of zij kunnen nagaan of er iets aan de hand is?

Op donderdag wordt ik door hun gebeld. Ze hebben een onderzoek aangevraagd bij DHL. Op vrijdagochtend wordt ik weer door ze gebeld. DHL heeft inmiddels bij hun de aankoopfacturen opgevraagd, en ze hebben er geen goed gevoel bij. Ze denken dat het waarschijnlijk dat DHL het pakje kwijt is. Het is bijna niet voor te stellen

We spreken af allebei te zoeken naar alternatieven. Om 13:00 hebben we weer contact, ik heb nogmaals vastgesteld dat er in Portugal/ Spanje bij de groothandels niets voorradig is. Wel heb ik in Nederland bij een webwinkel een passende Vetus schroef gevonden die bij nabellen op voorraad lijkt te zijn en nog dezelfde dag verzonden kan worden. Jachtservice Enkhuizen heeft ook twee alternatieven gevonden maar die hebben meer doorlooptijd. We kiezen daarom voor de snelste optie, en ik bestel de Vetus schroef. Verwachte leverdatum dinsdag 25 oktober. We gaan het zien